Awkward Objects Of Genocide. Vernacular Art on the Holocaust and Ethnographic Museums

Awkward Objects Of Genocide. Vernacular Art on the Holocaust and Ethnographic Museums

 

HORYZONT 2020 – Reflective Society, PROJEKT Transmitting Contentious Cultural Heritages with the Arts: From Intervention to Co-Production (TRACES)

 

Projekt realizowany przez grupę badawczą w ramach działań Ośrodka Badań nad Kulturami Pamięci. Polega na zbadaniu zasobów polskich zbiorów etnograficznych, publicznych i prywatnych w poszukiwaniu w nich obiektów odnoszących się do Zagłady, reprezentujących ją lub komentujących. Badaniu poddane zostaną także okolice sześciu obozów Zagłady. Mieszkający w tych okolicach artyści nieprofesjonalni lub ich spadkobiercy będą pytani o znaczenie Zagłady w ich twórczości, o zainteresowanie tym tematem wśród publiczności, nabywców, mecenasów, kuratorów wystaw. Grupa badaczy będzie budować mapę „polskiej sztuki nieprofesjonalnej wobec Zagłady oraz przeprowadzi publiczne warsztaty, dyskusje, spotkania, wystawy i innego rodzaju interwencje kuratorskie pozwalające rozpocząć dyskusję nad znaczeniem tej twórczości artystycznej wobec innych nurtów w sztuce nieprofesjonalnej, wobec badań nad postawami świadków (bystanders) i w odniesieniu do praktyk kuratorskich współczesnych instytucji zajmujących się Zagładą.

 

Projekt badawczy TRACES  dotyczy kwestii dziedzictwa jako procesu o charakterze relacyjnym, dynamicznym i zwrotnym. Centrum prowadzonych badań stanowić będzie dziedzictwo określane jako kontrowersyjne lub konfliktowe. Badacze z dziesięciu uniwersytetów/grup badawczych będą zajmować się takimi zbiorami muzealnymi różnych instytucji (publicznych, prywatnych), które wzbudzają dyskusje co do sposobów przechowywania, eksponowania czy publicznego zagospodarowania. Obiekty z tych kolekcji i praktyki generowane wokół nich będą okazją do zadania pytań o sposoby kształtowania się wspólnot zmuszonych do podjęcia niewygodnych kwestii w relacji do ich tożsamości, samooceny czy wizerunku. Projekt wykracza poza granice tradycyjnych badań akademickich: do współpracy zostały zaproszone instytucje (muzea, galerie, organizacje pozarządowe) mające do czynienia z dyskusyjnymi miejscami, obiektami czy spuścizną materialną. Badania proponowane przez zespół TRACES mają eksperymentalny kształt i polegają na budowaniu wielostronnej współpracy między akademią, instytucją muzealną oraz artystami. Do projektu dołączają bowiem zaproszeni do współpracy artyści, których interwencje pomogą naruszać granice projektu naukowego: celem jest rekonfiguracja praktyk, schematów postępowań, modeli interpretacyjnych dzięki „kreatywnej współ-produkcji”. Nacisk na lokalny wymiar działań, współpraca z różnymi odbiorcami (pracownikami instytucji, publicznością, mieszkańcami regionu) już na poziomie  procesu badawczego pozwolą analizować w nowy sposób kwestie formowania się tożsamości (lokalnej, regionalnej, europejskiej) w obliczu problemów usuwanych z dyskusji: w ten sposób będzie wypracowywany nowy, wielostronny, auto-krytyczny i zwrotny model pracy z trudnym dziedzictwem, istotny dla wielu regionów Europy, w których konflikty z przeszłości wciąż rzutują na relacje społeczne dnia dzisiejszego.

 

Cztery podstawowe pytania badawcze będą rozwijane przez zespoły:

 

- Alpen-Adria-Universität Klagenfurt (Austria), kierownik (całego projektu TRACES): Klaus Schönberger, temat: Performing Heritage: Creative Everyday Practices in Popular Culture

- Politecnico di Milano (Włochy), kierownik: Luca Basso Peressut, temat: Artistic Research: Creative Co-Production beyond Intervention         

- University of Oslo (Norwegia), kierownik: Arnd Schneider, temat: Ethnographic Research on/with Art Production

- Zurich University of the Arts (ZHdK, Szwajcaria), kierownik: Carmen Mörsch, temat: Research on Education and Stakeholder Involvement

 

Studia przypadków będą rozwijane przez grupy badawcze z następujących instytucji:

 

- Uniwersytet Jagielloński (Polska), kierowniczka: Roma Sendyka, temat: Awkward Objects of Genocide, partner: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli (Badania sztuki wernakularnej [ludowej, naiwnej, etc.] i działań artystów nieprofesjonalnych z terenów Polski dotyczących Zagłady. Analiza sposobów kolekcjonowania i eksponowania przez instytucje i osoby prywatne tego typu obiektów).

- Hosman Durabil, Mediaș Synagogue (Rumunia), kierownik: Julie Dawson, temat: Absence as Heritage; (badania odnalezionego archiwum społeczności żydowskiej z Transylwanii i przywrócenie tej spuścizny jako dziedzictwa dzisiejszej społeczności).

- Grupa badawcza: Domestic Research Society (Slovenia, Lubliana) we współpracy z The National and University Library, Moderna Galerija Ljubljana (National Museum of Modern Art), National Museum of Contemporary History. Temat: Casting Of Death (analiza kolekcji masek pośmiertnych [19-20. wiek])

- University of Edinburgh i Natural History Museum (Szkocja-Austria),  badacze: Anna Szoeke, Tal Adler, temat: Dead Images (badania dotyczą współczesnych kontrowersji wokół kolekcji 40000 czaszek będących w posiadaniu Muzeum Historii Naturalnej)

- Ulster University we współpracy z Forum for Alternative Belfast, badacze: Martin Krenn, Aisling O’Beirn, temat: Transforming Long Kesh/Maze Prison (projekt  dotyczy spornego obiektu byłego więzienia w okolicach Belfastu).